Formula 1 sil baştan! İşte yeni dönem değişiklikleri

2022 Formula 1 Dünya Şampiyonası, arabaların görsel ve teknik bakımdan yaşadığı dönüşümün yanı sıra kimi kural değişiklikleriyle de evvelki yıllardan ayrılacak.

Atmosferik V8 yerine turboşarjlı V6 motorların kullanılmaya başlandığı 2014’ten itibaren Mercedes ekibinin büyük üstünlüğüne sahne olan Formula 1’in tarihindeki en esaslı değişimlerden biri yaşanacak.

Ekip mühendislerinin, dizayna ait 2017’de getirilen düzenleme sonrası gösterdiği gelişimle F1 tarihinin en süratlisi haline gelen araçların periyodu, yarış içindeki geçiş sayısının azalması sebebiyle 2021’de kapandı.

Seyir zevkini düşüren bu sıkıntıyı çözmek isteyen Memleketler arası Araba Federasyonu (FIA) ve F1 idaresi, devayı, araçların aerodinamik yapısıyla ilgili radikal değişiklikler yapmakta buldu. Aerodinamik farklılıklara sahip, geniş çaplı lastikler ve jantlarla donatılan araçların piste çıkacağı 2022 döneminde, arka arda 8 yıldır gruplar şampiyonu olan Mercedes’in baskınlığının da azalması umuluyor.

Yer tesiri teknolojisi 40 yıl sonra F1’e döndü

FIA ve F1 idaresi, gerçekleştirdiği simülasyonlar ve modellemelerle takip eden arabanın, öndeki aracın sebep olduğu türbülanstan daha az etkilenmesinin yollarını araştırdı.

Yere basma kuvvetinin, arabanın üst kısmındaki kesimlerle oluşturulması yerine, 1977’den 1982 döneminin bitimine kadar kullanılan “zemin etkisi”nden elde edilmesi hedeflendi. Bunun için evvelki dönemlerde kullanılan düz tabanın yerini, İtalyan fizikçi Giovanni Battista Venturi’nin soyadıyla anılan hava kanallarının bulunduğu taban alacak. Kolaylaştırılmış bir difüzör kullanılacak. Ön tekerlerle gövde ortasındaki kompleks aero modüller artık bulunmayacak.

Cepheden bakıldığında kenar plakalarıyla bütünleştiği görülen ön kanat, azami 4 kademeden oluşabilecek. Üstten bakıldığında uç noktası ok üzere sivrilen ön kanat, ilişki kolları olmaksızın direkt buruna bağlanacak. Artta kıvrımlı kenar plakalarıyla bütünleşmiş, aşağı gerçek daralan bir kanat olacak. Egzoz borusu ile difüzör ortasında da iki kesimden oluşan bir kanatçık yer alacak.

13 inç yerine 18 inç çapındaki jantlara ve ince yanaklı lastiklere geçilecek. Türbülansı denetim etmek için kapaklı jantlar kullanılacak. Ayrıyeten ön lastiklerin üstünde kanatçıklar bulunacak. Bu yolla rakibini 10 metre geriden takip eden 2022 araçlarının, yere basma gücünün yüzde 18’ini kaybedeceği hesaplanıyor. Evvelki kuşak arabalarda bu oran yüzde 47’ydi.

Motor gelişimi 2026’ya kadar dondurulacak

Yeni devirde güç ünitelerinin, gelişim sürecine ait de değişikliğe gidildi. Üreticilere, 2026’ya kadar dondurulacak motor gelişimi için 1 Mart 2022’ye kadar müddet tanındı. Yalnızca kinetik güç dönüşüm sistemi (MGU-K), güç deposu ve denetim elektronikleri, 1 Eylül 2022’ye kadar güncellenebilecek.

Yeni dönemden itibaren yakıt karışımının yüzde 5,75 yerine yüzde 10’unun etanolden oluştuğu E10 standardına uygun motorlar kullanılacak.

Güvenlik önlemlerinin arttırıldığı yeni dizaynla araçların taban tartısı da 752’den 795 kiloya çıkacak. Bu hiç de azımsanmayacak bir fark. Zira ekstra 10 kilo kabaca 0.3 saniyeye mal oluyor.

Hasebiyle 2022 arabalarının, seleflerine nazaran yavaş olması bekleniyor. Ayrıyeten padokta birçok aracın tartısının, amacın üstünde olduğu konuşuluyor. Bundan dolayı kadrolar 3 kiloluk bir artış konusunda uzlaştı lakin kararın FIA’dan resmi onay alması gerekiyor.

Geçen dönemin son yarışı Abu Dabi Grand Prix’sinin son çeşidinde pilotlar şampiyonunun değişmesine neden olan ve tartışmaya yol açan güvenlik aracı kuralı da değiştirildi. Tıp yiyen arabalara geçiş müsaadesi verilmesiyle ilgili unsurdaki “herhangi bir araç” tabirinin yerini “tüm araçlar” sözü aldı.

Böylelikle yarış yöneticisinin inisiyatif kullanmasının önüne geçildi. Bundan bu türlü tıp yiyen araçlara geçiş müsaadesi verildiğinde herkesin cinsini geri alması mecburî olacak.

2022 öncesinde sıralama çeşitlerinde son seansa kalan pilotlar, yarışa 2. seansta en süratli tipi attıkları lastiklerle başlıyordu. Şoförler artık yarışa istedikleri lastik çeşidiyle başlayabilecek.

Sportif kurallardaki bir öteki değişiklik de sprint yarışlarındaki puan sistemi oldu. Artık sprint yarışlarında birinci 3’e değil birinci 8’e girenlere puan verilecek. Hasebiyle puan dağılımı 3, 2, 1 yerine 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1 formunda yapılacak.

Rekabetin artması maksadıyla geçen dönem getirilen harcama limitine nazaran kadroların 2022’deki Ar-Ge ve üretim bütçesi, 140 milyon doları geçemeyecek. Ancak dönemde planlandığı üzere 23 yarış yapılırsa üst hudut 142,4 milyon dolar olacak.

Yeni dönemin 20 Mart’taki Bahreyn Grand Prix’siyle başlayacağı 2022 takviminin 23 yarıştan oluşması öngörülüyordu. Ama Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı sonrası F1 idaresi, 23-25 Eylül tarihlerinde Soçi’de düzenlenmesi planlanan grand prix’yi iptal etti.

Devamında da mukavelesi feshedilerek bundan sonra Formula 1 yarışlarına konut sahipliği yapması engellenen Rusya’nın yerini öbür bir ülkenin alıp almayacağı ise belirsizliğini koruyor.

Yeni tip koronavirüs (Kovid-19 ) salgını kaynaklı iptal yaşanmazsa ABD’nin Miami kenti ise tarihinde birinci sefer Formula 1’e mesken sahipliği yapacak.

F1 araçları, Kovid-19 nedeniyle 2 yıldır takvimden yer almayan Avustralya, Kanada, Singapur ve Japonya’daki yarışlarda piste çıkacak.

Yakın takibi kolaylaştırmak için benimsenen yeni tasarım ideolojisi, Formula 1’de 40 yıldır rastlanmayan “porpoising” sıkıntısını gündeme getirdi.

İspanya ve Bahreyn’deki dönem öncesi testlerde arabaların, düzlüklerde yüksek sürate çıktıktan sonra süspansiyonunun aşağı-yukarı hareket ederek yolda adeta sektikleri görüldü.

1970’lerin sonu ve 1980’lerin başında yer tesirini kullanan F1 araçlarında buna “porpoising” deniliyordu. Yunusların üst familyasının üyesi musurgillerin İngilizce karşılığı “porpoise” sözünden türetilmiş porpoising, yunus balığının suyun yüzeyine çıkıp geri dalması hareketini tanım etmek için kullanılıyor.

Arabaların dalgalı suda ilerleyen tekne üzere görünmesine yol açan sorun, tabandaki hava kanallarıyla elde edilen yere basma kuvvetinin, belirli bir noktadan sonra apansız kaybolmasından kaynaklanıyor.

Hızlandıkça artan yere basma gücünden ötürü aracın tabanı yere giderek yaklaşıyor. Hava akışının bir noktada kesilmesi sonucu ani bir yere basma gücü kaybı yaşanıyor. Süspansiyonun bir anda yükselmesiyle araç yolda sekiyormuş üzere hareket ediyor. Bu döngü daima tekrarlanıyor.

Pilotları rahatsız eden bu dalgalanma hareketinin, yüksek süratle dönülen virajlarda da yaşanması durumunda kazalara neden olmasından endişeleniliyor.

Sıkıntıdan kurtulmanın en kolay yolu, arabası yerden yükseltmek. Lakin bu da yere basma kuvvetinden feragat etmek manasına geliyor. Grup mühendislerin sorunun üstesinden nasıl geleceği merak konusu.

Michael Masi’nin F1 yarış yöneticiliğinden alınmasına neden olan tartışmalı kararı sonrası Max Verstappen’in son çeşitte yaptığı atakla 2013’ten beri birinci, tarihindeki 5. pilotlar şampiyonluğuna ulaşan Red Bull ekibi, yeni aracının potansiyelini testlerin son gününde gösterdi.

Lansman günü, renk sistemi dışında gerçek arabasıyla alakası olmayan temsili bir modelle basının önüne çıkan Red Bull, alt kısmı kesik yan hava girişleriyle dikkati çeken RB18’i, Barselona’daki teste kadar rakiplerinden sakladı.

F1’den çekilen Honda motorlarını 2026’ya kadar Red Bull markası altında kullanacak grup, Bahreyn’deki testin son gününde görücüye çıkan aerodinamik güncelleme paketinin sonuçlarından mutlu gözüktü.

Red Bull Motor Sporları Danışmanı Helmut Marko’nun, ekibin garajındayken kaydedilen ”hınzır gülümseme” imajı de bunu doğrular nitelikteydi.

Testler boyunca ekseriyetle sert hamurlu lastiklerin takıldığı RB18, Verstappen’in C5 (en yumuşak) lastikle yakaladığı 1:31.720’lik dereceyle Bahreyn’deki testin en süratli çeşit vaktine imza attı.

Testlerdeki çeşit vakitleri, arabaların yakıt yükü, motorun hangi kapasitede çalıştığı üzere değişkenler bilinmediğinden ortaya net bir tablo koymasa da Red Bull’un performansı, birinci yarış için favori gösterilmesine yetti.

2014’te başlayan turbo-hibrit çağındaki 160 yarıştan 111’ini kazanan ve birebir periyotta 118 pole durumu elde eden Mercedes kadrosunun, radikal tasarım değişikliği sonrası üstünlüğünü sürdürüp sürdüremeyeceği görülecek.

7 defa dünya şampiyonu Lewis Hamilton’ın, genç ve hırslı yeni grup arkadaşı George Russell ile ortasındaki bağın nasıl olacağı da merakla bekleniyor.

Muvaffakiyete doymayan Mercedes kadrosu, 2020’de geliştirdiği DAS (çift eksenli yönlendirme) sistemine sahip W11’den sonra savaş uçağını andıran yeni aracı W13’le de kendinden kelam ettirdi.

Dar paketleme tasarımı sayesinde radyatör, monokok ve egzoz borularını düz bir çizgide hizalayan Mercedes, yan hava girişlerinin tabanın çabucak üstünde konumlandırıldığı, rakiplerinden epeyce dar bir motor koruması kullanmayı başardı.

W13, testlerde geçirdiği 6 gün boyunca dayanıklılık bakımından geçer not alsa da dalgalanma problemini en fazla yaşayan arabalar ortasındaydı. Şoförler Hamilton ve Russell, şimdi yarış kazanacak bir araca sahip olmadıklarını öne sürdü.

Mercedes testlerde uygun sinyaller vermedi lakin her vakit gücünü saklamayı tercih eden grup, evvelki yıllarda olduğu üzere sessizce birinci yarışa gelip rakiplerinin önünde yer alırsa pek de sürpriz olmaz.

2007’den bu yana pilotlar, 2008’den beri de kadrolar klasmanında şampiyonluk kazanamayan tarihin en başarılı grubu Ferrari, iki yıldır tüm dikkatini 2022 dönemine veriyor.

Handikap kuralı gereği Mercedes ve Red Bull’a nazaran yeni aracının gelişimi için rüzgar tünelinde daha fazla vakit geçiren Ferrari ayrıyeten yeni bir güç ünitesi geliştirdi.

İtalyan üreticinin, Ferrari armasını taşıyan birinci arabası 125 S’nin üretiminin 75. yıl dönümü sebebiyle F1-75 ismini verdiği yeni aracı, içbükey olarak tasarlanan yan hava girişlerinin üst kısmıyla dikkati çekti.

F1-75’in bir başka inovatif kısmı da iki kesimden oluşan burnu oldu. Modüler tasarım sayesinde dönem için öbür bir çarpışma testine girmeye gerek kalmadan ön kanatta değişiklik yapılabilecek.

Formula 1’in birinci dönemi 1950’den bu yana düzenlenen tüm şampiyonalara katılan tek ekip olan Ferrari’nin 2022 arabası, testlerdeki istikrarı ve sürekliliğiyle beğeni topladı.

Toplam 788 tıpla (İspanya 439, Bahreyn 349) dönem öncesi testlerinin pistte en fazla kalan ekibi Ferrari, dayanıklılık konusunda da tam puan aldı.

Birçok yorumcu, test performansları doğrultusunda bu dönem Ferrari’nin, Red Bull ve Mercedes’le birlikte tepe gayreti vereceğini varsayım ediyor. Ancak son 2 yıldır yükselen form grafiğine sahip McLaren de yabana atılmamalı.

McLaren MCL36, her ne kadar Bahreyn’deki testte frenlerini soğutma sorunu yaşasa da Barselona’daki testten itibaren dalgalanmadan tahminen de en az etkilenen araç oldu. Pistteki imgesinden ve pilotlarının yorumlarından şoför dostu olduğu da anlaşılan MCL36, sıkıntılarını çözdüğü takdirde yarış kazanabilecek bir arabaya dönüşebilir.

Ayrıyeten AlphaTauri, Alpine, Aston Martin üzere orta sınıfta yer alan gruplar ve Alfa Romeo, Haas, Williams’ın oluşturduğu pistin en yavaş kadrolarının, 2022’deki tasarım ihtilali sonrası tepeyle ortalarındaki makası kapatma ihtimali de göz önünde bulundurulmalı.

Brawn GP’nin 2009’da yaptığı üzere yeni teknik yönetmeliğin gri alanlarından faydalanarak sürpriz bir biçimde rakiplerinin önüne geçen bir grubun çıkması fikri, motor sporları tutkunlarını heyecanlandırıyor.